Kiedyś tempomat był na wyposażeniu tylko luksusowych samochodów. Obecnie jednak, jest coraz powszechniej stosowanym systemem wspomagającym w większości pojazdów. Jego głównym zadaniem jest kontrola i utrzymywanie stałej prędkości auta. Okazuje się on bardzo przydatny i chętnie używany przez kierowców, szczególnie na długich trasach. Dzięki niemu podróż może stać się znacznie bezpieczniejsza i komfortowa. Tempomaty dzielą się na te tradycyjne jak i bardziej zaawansowane. O tym, czym dokładnie jest tempomat, jak działa i jakie są jego rodzaje opowiemy w poniższym artykule.
Co to jest tempomat?
Tempomat to elektroniczny system kontroli prędkości pojazdu. Jego podstawowym zadaniem jest automatyczne utrzymanie stałego tempa pożądanego przez kierowcę. Przy jego działaniu, kierujący nie musi cały czas trzymać nogi na gazie, ponieważ odpowiednie podzespoły dbają o to, aby samochód ciągle przemieszczał się z taką samą prędkością. Tempomat jest intuicyjny w obsłudze i bardzo łatwo go wyłączyć.
Układ kontroli prędkości może współpracować z innymi systemami wspomagania i bezpieczeństwa. Wtedy zyskuje zaawansowane funkcje, typu: stosowanie się do ograniczeń prędkości, automatyczne dostosowanie obrotów silnika do zmieniającego się tempa, trzymanie dystansu między poprzedzającymi pojazdami a nawet samoczynne zatrzymywanie auta i ponowne ruszanie. Wszystko zależy od tego z jak nowoczesnym modelem samochodu mamy do czynienia.
Jak działa tempomat w aucie?
Tempomat rozpocznie pracę tylko gdy uruchomi go kierowca. Wtedy informacja o aktywacji układu, pojawi się w postaci symbolu na wyświetlaczu. W prostych słowach, tak jak już wspomnieliśmy, tempomat ma za zadanie utrzymać ustawioną lub osiągniętą przez kierującego prędkość jazdy. Jego uruchomienie nie sprawia żadnych trudności, natomiast działanie podzespołów jest nieco bardziej skomplikowane.
W momencie uruchomienia, elektroniczny system najpierw analizuje położenie pedałów hamulca i gazu. Następnie, jego sterowniki ustawiają przepustnice tak, aby samochód mógł rozwijać wybraną prędkość. Utrzymanie tempa odbywa się dzięki automatycznej kontroli pracy przepustnicy, nie pozwalając jej osiągnąć wyższej prędkości niż ustawiona. Im bardziej zaawansowana technologia, tym większe możliwości ma tempomat. Wówczas może pomagać też w zachowaniu odpowiedniej odległości między poprzedzającym pojazdem lub posiadać inteligentny ogranicznik prędkości.
Jak włączyć tempomat?
Aby włączyć tempomat trzeba najpierw rozpędzić auto do pożądanej prędkości. W monecie jej uzyskania, wystarczy jedynie włączyć odpowiedni przycisk lub nacisnąć przeznaczoną do tego dźwignię (tzw. manetkę). Znajdują się one przeważnie na kierownicy lub desce rozdzielczej. Można też ustawić prędkość jaką ma utrzymywać tempomat – w większości aut minimum wynosi zazwyczaj 30 km/h, a maksimum 200 km/h. Wyłączenie systemu odbywa się za pomocą ponownego naciśnięcia przycisku lub zahamowania. Wystarczy tylko delikatne naciśnięcie hamulca, aby tempomat przerwał pracę.
Nowoczesne systemy utrzymywania prędkości, po zakończeniu pracy zapamiętują ostatnio ustalone wartości. Skutkuje to tym, że po ponownym włączeniu, tempomatu wróci do poprzednich ustawień.
Jaki symbol ma tempomat?
Tempomaty najczęściej oznaczane są symbolem prędkościomierza albo napisem “On/Off” lub “Cruise”. Przycisk wyłączający może być tym samym, co aktywizuje system do pracy, ale może być również oznaczony napisem “Can/Cancel”. Dodatkowymi symbolami obecnymi przy tempomacie są też “+/-”, które służą do zwiększania lub zmniejszania prędkości jazdy, jaką ma utrzymać tempomat. W różnych markach i modelach samochodów, system może zmieniać tempo o 1 lub nawet 10 km/h. W zależności od rodzaju tempomatu i zaawansowania jego funkcji, można spotkać też takie oznaczenia jak:
Set – służący do ustawiania pożądanej prędkości.
Res – który przywraca poprzednio ustaloną prędkość, zapisaną po wyłączeniu systemu.
Distance – obecny w samochodach z aktywnym tempomatem. Odpowiada za regulację odległości od poprzedzającego pojazdu.
Lim – służy do aktywowania inteligentnego ogranicznika prędkości, ale może też wymagać ręcznego ustawienia maksymalnie dozwolonego tempa.
Mode – pozwala wybrać rodzaj pracy systemu kontroli prędkości, np. wprowadzić go w tryb ogranicznika prędkości lub przełączyć na tempomat aktywny.
Rodzaje tempomatów w samochodach
Im nowszy samochód tym więcej innowacyjnych rozwiązań. Dotyczy to również tempomatu, którego zaawansowane rodzaje, w odróżnieniu od podstawowej wersji, będą mogły spełniać wiele innych funkcji. Tempomat zyskuje nowe możliwości, tylko wtedy, gdy samochód posiada jakieś dodatkowe systemy wspomagające, oprogramowania, czujniki czy kamery. Do rodzajów układu kontroli prędkości zaliczamy:
Tempomat tradycyjny CCS (Cruise Control System)
Czyli najprostszy system utrzymywania prędkości pojazdu. To właśnie to zadanie jest jedynym, jakie może dla na wykonać. Bez ingerencji kierowcy prowadzi samochód w nadanym tempie i zapobiega jego przekroczeniu. Tempomat tradycyjny może być wzbogacony w możliwości ustawienia prędkości samodzielnie, zmiany tej wartości za pomocą +/- i zapamiętywanie ostatnich ustawień. Znajduje się on na wyposażeniu większości samochodów.
Tempomat aktywny (Adaptive Cruise Control, ACC)
W tym przypadku układ kontroli prędkości może współpracować z dodatkowym system ACC, który opiera swoje działanie na czujnikach oraz radarach umieszczonych na zewnątrz auta. Dzięki temu samochód może przyspieszać lub zwalniać w zależności od ruchu pojazdów wokół, ale nie zawsze łączy te funkcje w sposób automatyczny, jak tempomat adaptacyjny. W przypadku tempomatu aktywnego tę funkcję trzeba zazwyczaj ustawić ręcznie, za pomocą panelu “+/-” jak w przypadku ustawiania prędkości na tradycyjnej wersji.
Tempomat adaptacyjny ACC (Adaptive Cruise Control)
Jego mianem określany jest zaawansowany i w pełni automatyczny tempomat, współpracujący z czujnikami i z radarami. Znajdują się one np. na lusterkach albo za atrapą chłodnicy. Wykrywają potencjalne przeszkody i mierzą odległość od auta poprzedzającego, tym samym adaptując się do środowiska. Jeśli dystans jest odpowiedni, samochód nadal porusza się z ustaloną prędkością. Jeśli jednak odległość ta staje się dla systemu podejrzanie niebezpieczna, samochód zaczyna zwalniać. W razie potrzeby, inteligentny układ potrafi nawet wykonać hamowanie awaryjne.
Tempomat przewidujący PCC (Predictive Cruise Control)
To najbardziej zaawansowany system wspomagania kierowcy, który łączy funkcje klasycznego tempomatu adaptacyjnego z dodatkowymi technologiami jakie posiada samochód. Dzięki współpracy z wgranymi mapami cyfrowymi, wiedzą na temat znaków i sygnałów drogowych oraz systemem GPS, układ prognozuje zmiany na trasie. Na podstawie tych danych oraz obserwacji warunków drogowych (spowodowanych również zmianą pogody), za pomocą kamer i czujników, inteligentny system dostosowuje prędkość pojazdu.
Tempo zmienia się nie tylko względem ograniczeń na znakach ale i topografii terenu. Jeśli pojazd zbliża się do wzniesienia, tempomat przewidujący może odpowiednio przyspieszyć, a na zjeździe zwolnić, aby utrzymać optymalną prędkość. Może także spowolnić samochód w odpowiedzi na zbliżające się zakręty, kruche nawierzchnie czy zmiany w ruchu drogowym. Tak zaawansowany system zapewnia płynniejszą jazdę, lepsze wykorzystanie energii (w przypadku hybryd i elektryków) oraz większe bezpieczeństwo.
Ogranicznik prędkości
Ogranicznik prędkości, nazywany również limiterem prędkości, to system, który umożliwia kierowcy ustawienie maksymalnej prędkości samochodu. Gdy pojazd ją osiągnie, system zapobiega jej dalszemu wzrostowi. Nawet jeśli kierowca wciśnie pedał gazu mocniej, auto nie przyspiesza ponad ustaloną wartość. Istnieją dwa rodzaje ograniczników prędkości:
- pasywny – który w razie konieczności pozwala kierowcy przyspieszać, np. w celu wyprzedzenia innego pojazdu.
- aktywny – który mimo wszystko blokuje przyspieszanie. W jego przypadku jeśli kierowca chce przekroczyć prędkość, musi wyłączyć system.
Ogranicznik prędkości pomaga utrzymać tempo pojazdu w dopuszczalnych granicach, co zmniejsza ryzyko otrzymania mandatu. Ma za zadanie poprawić bezpieczeństwo na drodze, szczególnie w sytuacjach, kiedy kierowca może nieświadomie przekroczyć dozwoloną prędkość. Przyczynia się to też do poprawy kontroli nad pojazdem, szczególnie na drogach o zmieniających się warunkach.
Zalety samochodów z tempomatem
- Komfort jazdy – przyczynia się do zmniejszenia zmęczenia kierowcy, który nie musi cały czas kontrolować prędkości poprzez naciskanie odpowiednich pedałów. Odnosi się również do zachowania płynnej jazdy, gdy ruch jest niejednostajny.
- Oszczędność paliwa – jazda ze stałą prędkością oraz unikanie nagłych przyspieszeń czy zahamowań, powoduje mniejsze spalanie. Dzięki temu zwiększa się ekonomika podróżowania, zauważalna głównie podczas jazdy na autostradach, drogach ekspresowych czy długich prostych.
- Bezpieczeństwo – tempomat pomaga kierowcy utrzymać prędkość na poziomie zgodnym z przepisami, co może zapobiegać przypadkowemu przekroczeniu dozwolonej prędkości i popełnieniu wykroczenia.
- Zwiększenie koncentracji – kierowca może skupić się na innych aspektach jazdy, takich jak monitorowanie drogi, warunków pogodowych czy innych uczestników ruchu, co może poprawić ogólne bezpieczeństwo podróżowania.
- Redukcja stresu i irytacji – częste przyspieszanie i hamowanie może powodować irytację. Z kolei na stres mają wpływ np. pojawiające się nagle fotoradary. W takich przypadkach pomoc w kontrolowaniu prędkości może okazać się nieoceniona.
- Zmniejszenie ryzyka kolizji – w przypadku zaawansowanych tempomatów, które mierzą odległość od poprzedzających aut lub innych przeszkód.
Tempomat w aucie – kiedy warto go używać, a kiedy lepiej zrezygnować?
Nawet najprostszy rodzaj tempomatu może okazać się przydatny, gdy trasa składa się głównie z autostrad, dróg szybkiego ruchu czy długich prostych odcinków. Jest również niezwykle pomocy podczas wielogodzinnych podróży. W takich przypadkach dobrze jest dysponować narzędziem, które będzie niejako wyręczało kierowcę z ciągłego przyciskania gazu, utrzymując bezpieczną prędkość.
Tempomat może okazać się także korzystny na fragmentach trasy, gdzie występuje odcinkowy pomiar prędkości. Zapobiega to “zapomnieniu się” i pozwala uniknąć mandatu. Jeśli jesteś posiadaczem auta, które ma zaawansowane systemy, możesz też komfortowo przemieszczać się po nieznanym terenie. Dzięki wgranym mapom, czujnikom i radarom, układ rozpozna topografię terenu lub znaki oraz zadba o bezpieczną odległość od poprzedzających Cię samochodów.
Mimo, że tempomat ma tak wiele zalet, czasami jego używanie po prostu się nie opłaca. Dotyczy to głównie tradycyjnego układu kontroli prędkości. W momencie, gdy poruszasz się po krętej drodze, często napotykasz wzniesienia i spadki, albo jedziesz po zatłoczonym mieście – samochód wymaga redukowania prędkości, a za każdym takim działaniem, tempomat się wyłącza. Należy też pamiętać, że obecność nawet zaawansowanego tempomatu, nie zwalnia kierowcy z samodzielnego kontrolowania trasy.
Czym jest i jak działa aktywny tempomat z systemem Stop&Go od Kia?
Tempomat w samochodach Kia to nowoczesny i zaawansowany układ kontroli prędkości, wspomagany przez system Stop&Go. Ta inteligentna funkcja może być obecna w pojazdach, dzięki radarom i czujnikom, które współpracują z tempomatami adapatycyjnymi czy przewidującymi. W tym przypadku, kamera obejmuje pasy ruchu przed samochodem i monitoruje jak zmieniają się na nich warunki drogowe. W razie konieczności pojazd jest w stanie zahamować aż do zera, a następnie ruszyć i rozpędzić się do zadanej prędkości.
System ten został zaprogramowany nie tylko do wykrywania niebezpieczeństw i powodowania szybkich reakcji samochodu, ale i pomocy w czasie nie płynnego ruchu. Jest on niewątpliwie przydatny np. podczas stania w korkach. W takiej sytuacji, Stop&Go wykrywa ruch poprzedzającego auta i powoli przesuwa nasz pojazd, a następnie ponownie hamuje. Zwalnia to kierowce z ciągłego przyciskania pedału gazu i hamulca. System zadziała tak samo w mieście jak i na autostradzie. Jeśli droga będzie dawała możliwość przyspieszenia, samochód wróci do wcześniej ustalonej prędkości.